انواع آجر از نظر کاربرد در ساختمان

دسته :

مقالات

آجر مصالح ساختمانی‌ست که در طول تاریخ در ساخت و ساز‌های بشر به عنوان عنصری مهم و غیر قابل حذف یا جایگزینی در اغلب ساختمان‌های کهن، تاریخی و مدرن همواره کاربرد داشته است. یافته‌های باستان شناسی نشان می‌دهد که تاریخچه استفاده از آجر به 7000 سال پیش باز می‌گردد؛ و انسان‌های اولیه از آجرهای خاکی جهت ساختمان‌ها و دیوارها استفاده می‌کردند.

آجر، این متریال مهم جهت ساخت و ساز، امروزه با پیشرفت تکنولوژی از نظر کیفیت و زیبایی رشد چشمگیر داشته و علاوه بر دیوارچینی در نما، کف و امور دکوراتیو نیز بسیار کاربرد دارد. علاوه بر این از انواع آجر نسوز در صنعت و ساخت کوره‌های صنعتی استفاده می‌شود.

در ادامه می‌خواهیم شما را با این متریال بیشتر آشنا کرده و انواع آجر و کاربرد آنها را عنوان کنیم:

آجر چیست؟

آجر یکی از مهم‌ترین مصالح ساختمانی است که بشکل گسترده در ساخت و سازهای مختلف کاربرد دارد؛ این متریال ساختمانی حاوی انواعی از خاک‌ها و برخی افزودنی‌های دیگر همچون ماسه، آهک، کانی‌های آهن، سدیم، منیزیم و … می‌باشد.

افزودن افزودنی‌های مختلف به مواد اجر موجب استحکام بیشتر آن می‌شود؛ و مواد آماده شده برای آجر در نهایت با درصد معینی از آب ترکیب و فشرده می‌شوند و با پخته شدن در دمای معین بصورت قالب‌های آجر با ابعاد مختلف همچون مکعب مستطیل در می‌آیند.

فرآیند تولید آجر تشکیل شده است از مراحلی همچون: خرد و مخلوط کردن خاک‌های فرمول شده مورد نظر، مرطوب کردن مواد آجر با آب، فشردن و قالب گیری، خشک کردن، پختن و سرد کردن آجر.

آجرها انواع مختلفی دارند و نحوه انتخاب آنها برای هر کاربرد بر اساس ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی که دارند و عبارت است از میزان تحمل فشار و حرارت، زیبایی و ظاهر آنها، عایق نسبی بودن آنها در برابر صدا و حرارت برای ساخت و سازهای مختلف کاربرد دارد. حمل، نصب و اجرای آسان‌ این متریال نسبت به سایر مصالح ساختمانی موجب شده که آجر به عنوان یکی از اصلی‌ترین مصالح در ساختمان‌سازی تبدیل گردد.

آجر قزاقی

این نوع آجر که به آجر سنتی نیز معروف است و بعد از آجرهای خشتی و گلی معمولی به عنوان قدیمی‌ترین آجرهای ایران محسوب می‌شود و دارای ابعاد 5.5*10*20 سانتی‌متر می‌باشد و برای دیوار چینی سنتی از بهترین نوع‌های آجر است.

آجر قزاقی معمولاً دارای ابعاد بزرگ‌تر و وزن بیشتری نسبت به آجرهای معمولی است. آجر قزاقی به خاطر استحکام و دوام بالایی که دارد، در بناهای تاریخی و ساختمان‌های مقاوم به کار می‌رود. این نوع آجر معمولاً از خاک رس با کیفیت بالا ساخته و در کوره‌های مخصوص پخته می‌شود تا سختی و مقاومت آن افزایش یابد.

آجر قزاقی در برخی مناطق به عنوان مصالح ساختمانی محبوب شناخته می‌شود و به دلیل ظاهر زیبا و طبیعی‌اش، در نماهای خارجی ساختمان‌ها نیز استفاده می‌شود. به طور کلی، آجر قزاقی به عنوان یک مصالح ساختمانی با ویژگی‌های خاص، کاربردهای متنوعی دارد.

آجر قزاقی دارای رنگ‌های قرمز اخرایی، زرد، نخودی، گلبهی و پوست پیازی است و در ابتدا در مناطقی همچون قزاقستان و سایر کشورهای اطراف دریای خزر مخصوصاً ایران و روسیه کاربرد داشته است؛ آجر قزاقی به دلیل اینکه دارای استقامت بالا در مقابل سرما و گرمای زیاد است مورد توجه بسیاری از سازندگان و معماران قرار دارد.

آجر قزاقی در انواع آجر پلاک، آجر نیمه، آجر کف و آجر کامل است و بر اساس ظاهر نیز در انواع پلاک، رستیک و رستیک خط دار دسته بندی می‌گردد.

آجر سفال

آجر سفال از انواع آجر است که از خاک سفالی در طی دمایی بالا تولید می‌شود؛ این نوع آجرها به دلیل داشتن خاک سفال به عنوان ماده اصلی تشکیل دهنده رنگ قرمز یا زرد دارند. آجر سفالی معمولاً دارای حفره‌هایی درون خود است که باعث کاهش وزن آن و بهبود عایق‌بندی حرارتی و صوتی می‌شود.

از خصوصیات اصلی آجر سفالی می‌توان تولید سریع، ابعاد متنوع، خاصیت عایق حرارتی، وزن سبک و قیمت مناسب را عنوان کرد. این نوع آجر در دیوارچینی و تیغه چینی به علت سبک بودن مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای ساختمان‌های چند طبقه توصیه می‌شود.

از خصوصیات دیگر آجر سفال قابلیت ترکیب آسان آن با ملاط است؛ آجر سفالی به‌ویژه در ساخت دیوارها، سقف‌ها و نماهای ساختمان‌ها کاربرد دارد و به دلیل مزایای آن، حتی در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی مدرن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آجر رسی

آجر رسی نوعی آجر است که از خاک رس و مواد طبیعی دیگر تولید می‌گردد؛ این نوع آجر به دلیل استفاده از خاک رس و مواد تشکیل دهنده‌ای که دارد دارای رنگ قرمز و یا رنگ زرد است.

قابل ذکر است که این آجر یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین مصالح ساختمانی است که در ساخت‌وساز استفاده می‌شود؛ با رنگ‌های طبیعی و زیبایش در ساخت انواع بناها، از جمله خانه‌ها، دیوارها و سازه‌های تاریخی، استفاده می‌شود.

خاک رس که ماده اصلی و تشکیل دهنده آجر رسی است، که قیمت مناسبی دارد و موجب گردیده که آجر رسی یکی از مصالح مقرون به صرفه و اقتصادی در صنعت ساختمان باشد. این آجرها را می‌توان در انواع نماها با شرایط محیطی مختلف استفاده نمود و در ساخت و سازهای مدرن و سنتی نیز نقش مهمی دارد.

آجر فشاری

آجر فشاری از انواع آجر است که از فشردن خاک و قرار دادن آن در دمای بالا تولید می‌گردد؛ مواد تشکیل دهنده آجر فشاری موادی همچون خاک رس، شن، سیمان و آب می‌باشد که بعد از ترکیب این مواد و فشردن آنها تحت فشار بالا و قرار دادن در دماهای مناسب، آجری با استحکام بسیار بالا و سطحی زبر ولی صاف تولید می‌شود.

آجرهای فشاری دارای استحکام و مقاومت زیاد در برابر فشار هستند به همین علت در ساختمان‌ها و سازه‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. آجر فشاری معمولاً در ساخت دیوارها، پی‌ها، سازه‌های باربر و همچنین در نماهای خارجی ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، از این نوع آجر در ساخت بناهای تاریخی و فرهنگی نیز استفاده شده است.

آجر ماسه آهکی

آجر ماسه آهکی از سیلیکات کلسیم و ترکیب ماسه، آهک و آب تولید و در پی سازی ساختمان استفاده می‌شود؛ این آجر دارای مقاومت فشاری بالا و ظرفیت باربری بالا است در دیوارهای باربر، غیر باربر و حائل نیز کاربرد دارد.

برای تولید آجر ماسه آهکی از رنگ‌دانه استفاده می‌شود، به همین دلیل آجر ماسه آهکی رنگ‌های متفاوت و ظاهری زیبا دارد؛ آجر ماسه آهکی همچنین عایق حرارتی و صوتی مناسبی نیز می‌باشد و موجب جلوگیری از ورود گرما به ساختمان در تابستان و خروج گرما در زمستان می‌شود.

آجر ماسه آهکی به راحتی می‌تواند به اشکال مختلف بریده و شکل‌دهی شود، که این ویژگی به طراحان اجازه می‌دهد تا در پروژه‌های خود خلاقیت بیشتری داشته باشند. آجر ماسه آهکی معمولاً سبک‌تر از آجرهای سفالی است؛ و این ویژگی نیز حمل و نقل و نصب آن را آسان‌تر می‌کند. این نوع آجر دارای دوام و طول عمر بالایی است و می‌تواند در شرایط جوی مختلف به خوبی عمل کند.

آجر نسوز

آجر نسوز با توجه به مواد تشکیل دهنده و نحوه تولیدی که دارد در برابر حرارت، آتش و انواع شرایط سخت محیطی مقاومت بالا از خود نشان می‌دهد. آجر نسوز در اغلب کوره‌ها با حرارت زیاد و آتش در تماس می‌باشد و از موادی همچون سیلیکات، آلومینا، منیزیم، کربن، کائولین و موادی که در برابر حرارت مقاوم می‌باشند تهیه و تولید می‌گردد.

این نوع آجر از نظر کاربرد دارای انواع آجر نسوز صنعتی و آجر نسوز نما می‌باشد که از آجر نسوز صنعتی در انواع صنایع و کوره‌های صنعتی استفاده می‌شود و از آجر نسوز نما به علت داشتن خاصیت عایق بودن، مقاومت بالا در برابر حرارت و رطوبت، استحکام زیاد در برابر نیروهای فشاری و خمشی، زیبایی و تنوع ابعاد و رنگ‌های مختلف، در نمای بیرونی و داخلی ساختمان استفاده می‌شود.

انواع آجر نسوز بسته به نیازهای خاص صنعتی، شرایط محیطی و میزان حرارت مورد نیاز انتخاب می‌شوند. استفاده صحیح از آجرهای نسوز می‌تواند به افزایش کارایی و دوام تجهیزات حرارتی کمک کند. در ادامه با انواع آجر نسوز از لحاظ مواد تشکیل دهنده و کاربرد آنها آشنا می‌شویم:

انواع آجر نسوز :

1. آجر نسوز آلومینایی

این نوع آجر نسوز درصدبالایی از آلومینا است و در برابر حرارت و شوک حرارتی مقاومت بسیار بالا دارد. این نوع آجر در مواردی که نیاز به مقاومت بالا در مقابل دما و آتش دارد و در کوره های صنعتی و در صنایع فولاد، سیمان و شیشه کاربرد دارد. از آجر نسوز آلومینایی برای تولید آجر نسوز نما نیز استفاده می‌شود.

2. آجر نسوز سیلیسی

آجرنسوز سیلیسی عمدتاً از سیلیس تشکیل شده است. این نوع آجر مقاومت بالا در برابر دماهای بالا دارد و عایق حرارتی خوبی است؛ این نوع آجر در کوره‌های صنعتی، ساخت دیواره‌های کوره‌ها و همچنین تولید آجر نسوز نما به دلیل داشتن رنگ‌های طبیعی زیبا کاربرد دارد؛ این نوع آجرنسوز نما بیشتر در نماهای سنتی و کلاسیک استفاده می‌شود و در برابر تغییرات دما و رطوبت مقاومت بالایی دارد.

3. آجر نسوز قلیایی

آجرنسوز قلیایی شامل مواد قلیایی مانند پتاسیم و سدیم است و مقاومت بالایی در برابر مواد شیمیایی و دماهای بالا دارد و در کوره‌های قلیایی و صنایع شیمیایی کاربرد دارد.

4. آجر نسوز کرومیتی

ترکیبات آجرنسوز کرومیتی حاوی کروم و اکسیدهای دیگر است؛ و مقاومت عالی در برابر حرارت و اکسیداسیون دارد. این نوع آجر نسوز در کوره‌های ذوب فلزات و صنایع متالورژی کاربرد فراوان دارد.

5. آجر نسوز منیزیتی

این نوع آجرنسوز، عمدتاً از منیزیم تشکیل شده است؛ و مقاومت بالا در برابر دماهای بسیار بالا و شرایط قلیایی دارد؛ و در کوره‌های فولادسازی و ذوب استفاده می‌شود.

6. آجر نسوز ویژه (Special Refractory Bricks)

آجر نسوز ویژه ترکیبی از مواد مختلف باتوجه‌به نیاز خاص پروژه است. این نوع آجر نسوز برای شرایط خاص و نیازهای صنعتی خاص طراحی می‌شود؛ و در صنایع خاص مانند صنعت هوافضا یا تولید انرژی کاربرد دارد.

7. آجر نسوز عایق (Insulating Refractory Bricks)

آجر نسوز عایق شامل مواد سبک‌تر برای کاهش وزن و افزایش عایق حرارتی است؛ این نوع آجر دارای ضریب هدایت حرارتی پایین است و در دیواره‌های کوره‌ها برای کاهش اتلاف انرژی استفاده می‌شود.

آجر لفتون

نام دیگر آجر لفتون، آجر 10 سوراخه یا آجر بهمنی است و شکلی مستطیلی دارد. این نوع آجر سوراخ‌های بزرگ در سطح دارد و برای استفاده در ساخت دیوار و دیوارچینی و اجرای نما و سازه‌های مختلف در صنعت ساختمان کاربرد دارد.

آجر لفتون از انواع آجر ماشینی است که توسط تکنولوژی مدرن ساخته می‌شود. به دلیل وزن کم، اندازه یکنواخت، قابلیت نصب و استفاده راحت توسط سازندگان ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. از طرفی آجر لفتون معمولاً دارای ابعاد بزرگ‌تری نسبت به آجرهای معمولی است، که این ویژگی باعث کاهش تعداد آجرهای مورد نیاز در یک پروژه و تسریع در روند ساخت و ساز می‌شود.

آجر سوراخ‌دار دارای خصوصیاتی همچون عایق صوتی و حرارتی می‌باشد این نوع آجر موجب ایجاد سرما و گرمای مناسب در ساختمان می‌شود و به علت سوراخ‌‌دار بودن سبب بهبود عملکرد آن به عنوان عایق می‌شود. این آجر همچنین دارای مقاومت مکانیکی بالایی است و می‌تواند بارهای سنگین را تحمل کند.

آجر لفتون به طور معمول از خاک رس و مواد افزودنی دیگر تولید می‌شود و در فرآیند پخت در کوره، به شکل نهایی خود می‌رسد. این نوع آجر نسبت به برخی دیگر از انواع آجرها سبک‌تر است و این ویژگی، حمل و نقل و نصب آن را آسان‌تر می‌کند. آجر لفتون معمولاً دارای خاصیت جذب رطوبت کمتری است؛ که باعث افزایش دوام آن در شرایط جوی مختلف می‌شود.

آجر لفتون برای ساخت دیوارهای باربر، دیوارهای غیرباربر، دیوارهای داخلی و جداکننده‌ها، پوشش‌های خارجی و عایق‌های حرارتی استفاده می‌شود و به طور کلی، آجر لفتون به دلیل ویژگی‌های فنی و اقتصادی خود، یکی از مصالح ساختمانی محبوب در پروژه‌های مختلف است.

آجر شیل

آجر شیل از خاک رس و خاک شیل که از سنگ رسوبی آوری (Shale) آسیاب شده است که عمدتاً از ذرات ریز رس و مواد معدنی و کانی‌هایی بویژه کوارتز و کلسیت و کانی‌های مهمی همچون مونت موریلونیت، دولومیت و آلبیت ترکیب می‌شود.

آجر شیل در 6 رنگ (قرمز، قهوه‌ای، مشکی، طوسی، سفید و زرد) تولید می‌شود و رنگ‌های ایجاد شده به مدت زمانی که در کوره برای پخت قرار می‌گیرند بستگی دارد. از آجر شیل برای آجرنما برای داخل و خارج ساختمان و کف استفاده می‌کنند. این آجر جایگزین مناسبی برای آجر قزاقی می‌باشد و به دلیل اینکه در ترکیبات این آجر آهن وجود دارد مقاومت آن از آجر رسی بسیار بالاتر است و حتی برای کفپوش پیاده رو‌ها نیز از آن استفاده می‌شود.

از ویژگی‌های این آجر قابلیت تحمل حرارت مناسب، عایق صوتی و حرارتی، دوام و استحکام بالا، مقاوم در برابر رطوبت، وزن سبک و زیبایی ظاهری است و گزینه‌ای مناسب برای استفاده در پروژه‌های ساختمانی مختلف است که می‌تواند به عنوان یک مصالح ساختمانی کارآمد استفاده شود.

آجر دکوراتیو

آجر دکوراتیو از انواع آجرهاست که به علت داشتن طرح‌های مختلف، ظاهر زیبا و نمایی دکوراتیو و خاص در طراحی و دکوراسیون داخلی و خارجی ساختمان‌ها کاربرد دارد.
این نوع آجرها از جنس آجر ساده با طرح‌ها و سطوح خاص هستند و با داشتن بافت‌های مختلف روی سطح آجر، جلوه‌ای دکوراتیو به سازه و نمای ساختمان می‌دهد.
آجر دکوراتیو در کف، دیوارها و نمای ساختمان کاربرد دارد.

آجر سیمانی (بتنی)

آجر سیمانی یا آجر بتنی نوعی آجر متشکل از مخلوط بتن می‌باشد که از سیمان، شن، آب و مواد دیگری مانند الیاف و میکروسیلیس به دست می‌آید و از طریق ریخته‌گری در قالب‌های خاص و در شرایط دمایی و فشار لازم تولید می‌گردند.

آجر لعاب دار

آجر لعاب‌دار از انواع آجر است که روی سطح آن یک لایه لعاب با چسبندگی پوشانده شده است؛ این لعاب بعد از اینکه روی آجرها قرار گرفت آجرها دوباره پخته می‌شوند تا استقامت لازم در آنها ایجاد شود وجود لعاب موجب می‌شود که آجرها جلوه و درخشندگی خاصی پیدا کرده و براق و زیبا شوند.