کانسپت در معماری

کانسپت در معماری شالوده و علت اصلی خلق یک طرح است. هر پروژه معماری باید برگرفته از یک مفهوم (کانسپت) باشد و در کلی‌ترین تعریف، آن را می‌توان اینگونه توصیف کرد: یک تصور، نظر، انتزاع، فلسفه، باور، الهام، اندیشه، قصد، نظریه، طرح یا فرضیه.

کانسپت در معماری یک ایده اولیه برای شکل‌گیری طرح است اما نمی‌توان آن را با ایده یکی دانست چرا که بین این دو مفهوم تفاوت وجود دارد.

ایده، دسته‌ای از تمایلات ذهنی است و با توجه به شرایط حاکم بر پروژه، معمار را به سمت طرحی متناسب با شرایط سوق می‌دهد. اما کانسپت مجموعه ایده‌هاست که از قرار گرفتن عناصر مختلف در کنار هم شکل می‌گیرد و در واقع تفکری است که کلیت طرح را سامان می‌دهد.

به ساده‌ترین بیان کانسپت در معماری بین ذهنیت و عینیت ارتباط برقرار می‌کند و وسیله‌ای است برای بیان طرح ذهنی معمار و القای آن به بیننده و این همان چیزی است که به تصور ذهنی معمار مفهوم می‌بخشد.

ساخت کانسپت در طراحی از اهمیت بسیاری برخوردار است و می‌توان گفت باارزش‌ترین بخش از کار یک معمار است. به این معنا که بعد از ایده‌پردازی اولیه در ذهن، معمار می‌تواند با ارائه کانسپت طرح ذهنی خود را به نمایش بگذارد و زبان گویای ویژگی‌های آن باشد.

برای طراحی کانسپت باید عوامل بسیاری مانند نیاز مشتری و فرهنگ، نوع ساختمان و کاربری آن، موقعیت مکانی و آب و هوا سایر ویژگی‌ها و… مورد توجه قرار گیرد.

انواع کانسپت در معماری

کانسپت در معماری انواع مختلفی دارد که با توجه به روند شکل‌گیری و موارد دیگر از یکدیگر متمایز می‌شود. در ادامه با آنها آشنا خواهید شد.

1. معنای قیاسی: این مفهوم به معنای الگو گرفتن از ویژگی‌های موجود در سایر طراحی‌ها برای بیان طرح ذهنی معمار است.
2. معنای استعاری یا تشبیهی: معمار به واسطه یک مفهوم، یک شی یا رویداد، با اشاره به ویژگی بارز در آن و با الهام گرفتن از آنها سعی در القای مفهوم خاص مورد نظر خود را دارد. به این کانسپت نگاه به انتزاعات هم می‌گویند.
3. مفهوم جوهری: با توجه به این مفهوم که به آن نگاه به ماورا نیازهای برنامه نیز گفته می‌شود، در معماری تنها طراحی بنا و کنار هم قرار گرفتن مصالح اهمیت ندارد بلکه آن چیزی که به آن معنا می‌بخشد، جوهر و روح بنا است. مفهوم جوهری کانسپت در معماری در بحث دکوراسیون داخلی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
4. برنامه‌ای یا حل مساله: بر اساس مفهوم برنامه‌ای، کانسپت‌ها باید فراتر از مسائل جزیی و در مورد مسائل عملکردی‌تری هم باشند. نگاه به نیازها و اهداف مورد نظر برای رسیدن به بالاترین میزان کارآیی نام دیگر این کانسپت در معماری است.
5. ایده‌آل‌گرایانه: در کانسپت ایده‌آل‌گرایانه برخلاف موارد قبلی، خود معمار مفهوم جدیدی را در طراحی خود ایجاد و لحاظ می‌کند و با توجه به آن طرح نهایی را اجرا می‌کند و نگاه او نگاه به ارز‌ش‌های مطلق است.

سلسله مراتب کانسپت

درک توالی میان تصور، ایده و در نهایت کانسپت برای القای تصویر ذهنی معمار به بیننده لازم است.

1. تصور: در مراحل آغازین پروژه، مناسب‌ترین اقدام برای پیشروی برای رسیدن به طرحی مناسب، متصور شدن چیزهایی است که در ذهن معمار می‌گذرد. در واقع لازمه پیشبرد کانسپت در این مرحله، توانایی و تمایل پذیرش تفکرات خلاقانه غیر عادی و نامتعارف است که می‌تواند راهگشای نیازهای مورد نظر باشد.

2. ایده: در این مرحله معماران تصویرهای ذهنی را بررسی و مقایسه می‌کنند و در نهایت آن دسته را که متناسب با نیازهای پروژه است را انتخاب می‌کنند. سرانجام شباهت‌ها و جذابیت‌های بالقوه ایده‌ها شکل می‌گیرد و بر پایه این ملاحظات مسیر قطعی انجام گرفتن فعالیت‌ها برای رسیدن به کانسپت نهایی در آینده مشخص خواهد شد.

3. کانسپت: در نهایت کانسپت مناسب با توجه به راهکاری که در راستای برآورده کردن نیازهای پروژه و فعالیت‌های آن است، انتخاب و بر اساس آن طراحی انجام و اجرا می‌شود.