معرفی 5 نوع کوره آجر پزی

مرحله پخت آجر مرحله‌ای مهم و تعیین کننده در تولید آجر است و تأثیر زیادی در کیفیت آجر دارد و البته کوره آجر پزی صرفاً جهت پخت آجر نیست و مراحلی همچون خشک کردن یا سرد کردن آجر نیز ممکن است در کوره آجر پزی انجام شود و یا دیگر پخت مصالح ساختمانی دیگر همچون سرامیک نیز در کوره آجر پزی انجام می‌شود.

مراحل تولید آجر

برای تولید آجر باکیفیت و استاندارد در ابتدا خاک مناسب آجر از معادن استخراج می‌گردد؛ سپس خاک آجر خرد می‌شود و از هرگونه ذرات درشت، باقی مانده گیاهان و آلودگی پاک سازی می‌گردد تا جهت تولید آجر مشخصات لازم را پیدا کند.

سپس با توجه به فرمول مشخص هر آجر ترکیب خاک‌های لازم انجام می‌شود سپس به میزان مشخصی آب به آن اضافه می‌گردد تا خمیری یکدست از گل خاک آجر ایجاد گردد.

میزان آب باید مشخص باشد و اگر آب بیشتر از اندازه به مواد آجر اضافه گردد ممکن است که آجر دچار پوکی شده و فرآیند پخت آجر طولانی‌تر می‌شود.

بعد از تهیه گل آجر قالب گیری از آجر انجام می‌شود. جهت قالب‌گیری از دو روش سنتی یا دستی و صنعتی یا ماشینی انجام می‌شود. برای قالب گیری، خمیر آجر در قالب‌های یک شکل و اندازه ریخته و فشرده می‌گردند.

در مرحله بعد آجر وارد مرحله خشک شدن می‌شود و این مرحله در برخی از کوره‌ها داخل کوره قابل انجام است و در برخی از کوره‌های دیگر نیز در خارج کوره انجام می‌شود.

برخی از آجرها مانند آجرهای لعابی مرحله‌ای بیشتر نیز دارند که در طی آن لعاب رو آجر زده می‌شود و سپس دوباره پخت می‌شود.

کوره آجرپزی چیست؟

تولید آجر از سال‌ها قبل با قدمت چندین هزار سال می‌باشد و این متریال از روزگار کهن تا به امروز در سازه‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. اغلب آجرها ظاهری یکسان اما کیفیتی متفاوت دارند و در طول عمر و زیبایی بنا تأثیرگذار هستند. کوره آجرپزی و استانداردهایی که در زمان پخت آجر باید رعایت گردد از عواملی‌ست که در کیفت آجر بسیار تأثیرگذار است.

کوره آجر پزی موجب سفت شدن قالب‌های آجر می‌شود نحوۀ حرارت دادن آجر چنانچه درست انجام نشود موجب می‌شود آجر شکننده گردد و کیفیت آن بسیار افت پیدا می‌کند.

کوره آجر پزی حرارت را به تمام قسمت‌های آجر می‌رساند تا محصول به صورت کامل پخته و قابل استفاده گردد. کوره‌های آجر پزی در همه انواع عملکردی مشابه دارند؛ و در نهایت باید آجری مستحکم و بر طبق استانداردهای کیفی در دنیا تولید گردد.

اهمیت افزایش بازدهی و کیفیت آجرهای تولیدی سبب شد که تولید آجر به سمت مکانیزه شدن پیشروی داشته باشد؛ برای کوره‌های آجرپزی همواره سبک‌های مختلف در نظر گرفته شده است و امروزه برای ایجاد آتش مورد نیاز جهت حرارت دادن از گاز استفاده می‌شود.

استفاده از این روش علاوه بر کاهش آلودگی‌های محیطی موجب می‌شود که حرارت دهی به آن بشکل یکنواخت و مداوم انجام شود.

دو جزء اصلی کوره آجر پزی، آتش و قالب‌های آجر می‌باشد که به شکل ثابت یا رونده می‌تواند باشد.

انواع کوره آجرپزی

1. کوره آجر پزی رولری (کوره با آجر رونده و آتش رونده)
2. کوره آجر پزی تونلی (کوره با آجر رونده و آتش ثابت)
3. کوره آجر پزی شاتلی (کوره با آجر ثابت و آتش ثابت)
4. کوره آجر پزی هوفمان (کوره با آجر ثابت و آتش رونده)
5. کوره آجر پزی تنوره‌ای (کوره با آجر ثابت و آتش ثابت)

کوره آجرپزی رولری

این نوع کوره ها جدیدترین انواع کوره‌های پخت آجر و محصولات سرامیکی می‌باشند؛ در این نوع کوره بجای استفاده از واکن از کف غلتکی استفاده می‌شود و جنس غلتک‌ها از نوع فولاد زنگ نزن می‌باشد و نوار نقاله‌ها نیز از زنجیر فولادی ساخته می‌شوند.

در دماهای بالاتر نیز از غلتک‌های چینی استفاده می‌شود؛ این نوع کوره علاوه بر داشتن مزایای زیاد از جمله بهینه سازی مصرف انرژی و زمان پخت بسیار کم، تعمیر و نگهداری آسان نیز دارند.

البته برای تولید آجر با اشکال متنوع و قالب‌های اختصاصی همچنان از کوره‌های تونلی استفاد می‌شود؛ در این نوع کوره‌های امکان پخت آجرهای خیلی بزرگ از نظر ارتفاع و همچنین پخت آجرهای متنوع بطور مثال لعابدار وجود ندارد.

کوره‌های رولری به شکل تونلی با محفظه طویل هستند که به شکل پیش ساخته بر طبق نیازهای مشتری و به کاربردن نسوزهای سبک ساخته می‌شوند. این نوع کوره در خطی مستقیم و دارای مقطعی مستطیلی می‌باشند. آجرهای خام از یک طرف وارد کوره رولری می‌شوند و بعد از حرکت در طول کوره و با حرکت در چرخه پخت از طرف دیگر این نوع کوره بیرون می‌آیند.

رولرها از وسط دیواره کوره کمی بالاتر قرار می‌گیرند و مشعل‌ها در چهار طرف کوره راست، چپ، بالا و پایین رولرها بصورت متناوب قرار دارند. آجرهای بصورت یکنواخت روی نوار نقاله حرکت می‌کنند و در هر مرحله از پخت با توجه به منحنی حرارتی مربوط به آن قسمت از کوره، حرارت داده می‌شوند.

هر قسمت از کوره دارای شرایط رفتاری و کاربردی مربوط به خود می‌باشد تا شرایط مناسب برای تبادل حرارت با اجرها و کنترل مناسب برای واکنش‌های شیمیایی در اجر و تولید آجر با کیفیت مورد نظر فراهم گردد.

مناطق دمایی به گونه‌ای روی آجرها اعمال می‌گردد تا آجرها در کوتاه‌ترین زمان ممکن و کمترین میزان انرژی و با کیفیت مناسب تولید شوند.

کوره آجرپزی تونلی

در کوره اجر پزی تونلی آتش در محلی ثابت قرار دارد و آجرها حرکت می‌کنند؛ در این نوع کوره با تونلی روبرو هستیم که دارای عملکردی مکانیزه است و روند تولید اجر سریع و پیوسته می‌باشد. دیواره‌های کوره تونلی گرما را بوسیله المنت، انرژی الکتریکی و یا با سوخت به فضای داخل تونل انتقال می‌دهند.

هزینه راه اندازی کوره های تونلی در ابتدا به دلیل داشتن مراحلی چون ریل گذاری، ساخت واگن و تونل شاید بالا می‌باشد اما در مدت طولانی اتلاف انرژی را نسبت به کوره‌های شاتلی و سایر کوره‌های سنتی بسیار کاهش می‌دهد.

بازدهی بالا در این نوع کوره‌ها موجب می‌شود که در دسته کوره آجرهای محبوب قرار بگیرد. فرآیند پخت آجر در این نوع کوره‌ها سه مرحله دارد :

1. قالب‌های آجر خام را درون واگن می‌چینند.
2. تونل را به تدریج گرم می‌کنند و به مقدار نهایی خود می‌رسد و در این مرحله آجرها پخته می‌شوند.
3. در انتهای کوره تونلی دما به تدریج کم می‌شود تا آجرهای پخته شده خنک گردند و از تونل خارج شوند.

کوره های شاتلی (Shuttle Kilns)

کوره شاتلی از انواع کوره‌های ماشینی می‌باشد که در یک یا هر دو طرف آن یک در قرار دارد؛ به این نوع کوره‌ها، کوره‌های دسته‌ای یا کوره‌های متناوت نیز می‌گویند. این نوع کوره ها با ظرفیت 1 متر مکعب تا 400 متر مکعب ساخته می‌شود. مشعل‌ها برای پختن آجرها در بالا یا پایین یا هر طرف آن قرار می‌گیرد؛ و موجب جریان هوای مدور متلاطم می‌شوند.

کوره‌ شاتل به این دلیل با این نام عنوان می‌شود که ماشین‌های کوره می‌توانند از دو طرف کوره جهت پردازش وارد کوره شاتل شوند. اما در کوره‌های تونلی فقط از یک طرف آجرها وارد کوره می‌شوند.

این نوع کوره در مقایسه با کوره تونلی بازدهی کمتر دارد اما انعطاف پذیری بیشتری برای پخت آجر ارائه می‌دهند. هنگامی که می‌خواهید آجرهای متنوع و کوچکتر را تولید کنید، کوره‌های شاتل با انعطاف پذیری بالا و قابلیت برنامه ریزی مجدد برای ورود هر دسته از آجر گزینه مناسبی می‌باشد.

در این نوع کوره ساختار کنترل چندگانه سیستم احتراق موجب می‌شود که دمای تنظیم شده یکنواخت برای همه آجرها چیده شده اعمال گردد؛ و افزایش دما بصورت تدریجی انجام می‌شود.

کوره آجرپزی هوفمان

این نوع کوره به نام هوفمان (Friedrich Hoffmann) سازنده‌ای آلمانی است که شکل سازه بصورت دایره یا بیضی ساخته می‌شود. این نوع کوره آجر پزی تشکیل شده از اتاقک‌های مختلف که همگی دور یک حلقه بیضی یا دایره تقسیم می‌شوند روی سقف این اتاقک‌ها مجراهایی قرار دارد تا از طریق آن سوخت مورد نیاز (گازوئیل یا گاز طبیعی) به همراه هوا وارد کوره‌های آجرپزی می‌گردد.

این نوع کوره دارای ساختاری پیوسته و عملکردی سریع می‌باشد؛ حرارت دهی یکنواخت موجود در این نوع کوره‌ها موجب پخت مناسب آجرها می‌شود؛ از سوی دیگر در این نوع کوره ها آجرها به شکل ثابت در اتاقک‌ها قرار دارند و آتش به شکل رونده روی اجرها قرار می‌گیرد.

کوره آجرپزی تنوره‌ای

کوره آجرپزی تنوره‌ای یا کوره‌های سنتی ایرانی به شکل ستون مدور با دیوارهای کوتاه است که فرآیند پخت آن ناپیوسته می‌باشد و با توجه به ثابت بودن آجر و آتش هر دو، میزان اتلاف انرژی آن زیاد است.

امکان دارد که سر کوره مانند قارچ طراحی شده و پوشانده گردد تا حرارت آن خارج نشود؛ منتها بعد از اتمام فرآیند پخت باید سر کوره باز شود تا حرارت خارج و آجرها خنک شوند.

در این نوع کوره حرارت از پایین به بالا انتقال می‌یابد و حرارت از پایین به بالا کاهش پیدا می‌کند بنابراین باید جنس آجرهای چیده شده در سطوح بالا به نسبت سطوح پایین متفاوت باشند.

به این ترتیب آجر جوش، آجر سبز، آجر گلبهی، آجر سفید، آجر ابلق، آجر قرمز و آجر نیمه پخته به ترتیب چیده می‌شوند. دود و هوای گرم از بین آجرهای چیده شده و غیر همسان عبور می‎‌کنند تا فرایند پخت آنها به درستی انجام شود.

این نوع کوره آجر پزی بصورت تنوری گشاد و کوتاه عمل می‌کند تا قالب‌های آجر آماده پخت درون آن قرار گرفته و روی یکدیگر چیده می‌شوند. این نوع کوره به دلیل اتلاف انرژی زیاد، عدم یکنواخت بودن روند حرارت دهی و سرعت عملکردی پایین کاربرد چندانی ندارد.

در پایان

در کوره‌های آجرپزی علاوه بر آجر، مصالح ساختمانی دیگری همچون سفال و سرامیک نیز پخته و آماده سازی می‌شوند و باید در نظر گرفت که کاربرد کوره‌ها بیشتر از یک اتاق حرارتی معمولی‌ست و بسیاری از موارد کیفی مصالح ساختمانی مانند استحکام، مقاومت و زیبایی در اثر پخت صحیح در کوره‌های آجرپزی مناسب افزایش پیدا می‌کند.